ادبیات نظری تحقیق و پیشینه آمیخته های بازاریابی سبز در 79 صفحه در قالب ورد قابل ویرایش.
فهرست مطالب و بخشی از متن :
بخش اول: مبانی نظری... 16
1-2- مقدمه. 16
2-2- مسئولیت اجتماعی... 17
3-2- مفهوم و تعاریف بازاریابی و بازاریابی سبز. 19
4-2- مفاهیم سبز مستتر در بازاریابی سبز. 23
5-2-استراتژی های بازاریابی و بازاریابی سبز. 23
6-2-آمیخته های بازاریابی سبز. 25
1-6-2- محصول سبز................. 25
2-6-2- قیمت سبز................ 26
3-6-2- ترویج سبز :............ 26
4-6-2- توزیع سبز...................... 26
7-2- عصرهای بازاریابی سبز. 27
8-2- فرآیند سبز شدن.. 29
9-2 - پنج مورد بازاریابی سبز. 31
10-2- سطوح بازاریابی سبز. 34
11-2- بازاریابی تجاری... 35
12-2- طبقه بندی مفهوم بازاریابی سبز از چشم‌اندازهای مختلف.... 37
1-12-2- چشم‌انداز محصول‌محور. 37
2-12-2- چشم‌انداز هدف..... 37
3-12-2- چشم‌انداز استراتژی... 39
1-3-12-2- استراتژی بازار سبز 40
13-2- عوامل تاثیرگذار در توسعه مفهوم بازاریابی سبز. 51
14-2- دلایل اتخاذ بازاریابی سبز. 54
15-2- روشهای سبز شدن.. 57
16-2- تاثیر صاحبان منافع بر استراتژی های بازاریابی سبز. 66
17-2- چالش های بازاریابی سبز. 67
18-2- مزیت های بازاریابی سبز. 68
19-2- پیامدهای هزینه یا سود. 68
20-2- روشهای علاقمند کردن افراد به بازاریابی سبز. 69
21-2- بازاریابی سبز به عنوان یک فلسفه رایج.. 70
22-2- مدل ترکیب بازاریابی سبز. 77
بخش دوم: پیشینه تحقیق... 79
3-2- پیشینه و تاریخچه بازاریابی سبز. 79
1-3-2- موفقیت سبز................. 81
2-3-2- کسب و کار سبز امروزی... 82
4-2- مدل 3C اوهما 86
5-2- نتیجه‌‌گیری ........................................................................................................................87
بخش اول: مبانی نظری
1-2- مقدمه
شاید کسی تصور نمی‌کرد که روزی بازاریابی علاوه بر سودآوری و فروش،
نگران سلامت مصرف کننده نیز باشد. اما پویایی و رقابت شدید و افزایش نگرانی
نسبت به محیط زیست و همچنین مقررات دولتی و افزایش آگاهی مصرف کنندگان،
شرکتها را بر آن داشت که در سلامت جسمانی و روانی و پاکیزگی محیط مصرف
کنندگان نیز تأمل کنند. به هر حال به مرور زمان مفاهیمی نظیر بازاریابی
سبز، بازاریابی محیطی و اجتماعی برای عمل به مسئولیت اجتماعی بنگاهها وارد
ادبیات بازاریابی شد. این روزها چنین به نظر میرسد که هر محصولی علت
اجتماعی خاصی دارد. در حال حاضر بازاریابی براساس ملاحظات اجتماعی و محیطی
یکی از مهمترین فعالیتهای شرکتها شده است. از نخستین سالهای دهه 80
بازاریابی بر اساس ملاحظات اجتماعی و محیطی شهرت زیادی یافته است (کاتلر و
آرمسترانگ[1]، 1999،ص127). یکی از حیطه‌های بازرگانی
که در مسائل محیطی بحث زیادی را در مطبوعات به خود اختصاص داده بازاریابی
سبز است. به نظر میرسد تمامی مصرف کنندگان چه فردی و چه صنعتی در مورد
محیط زیست آگاهتر و علاقمندتر شده‌اند.
در مطالعه‌ای که در سال 1992 در 16 کشور توسط اتمن[2]
انجام گرفت بیش از 50درصد مصرف کنندگان در هر کشور بیان کردند که نسبت به
محیط زیست علاقه مند و دلواپس شده‌اند. همچنین در مطالعه‌ای که در سال 1994
در استرالیا انجام شد، نتایج نشان داد که 84درصد افراد معتقد بودند که در
برابر محیط مسئولند. این افراد بیان کردند که رفتارشان را که شامل رفتار
خرید است به خاطر مسائل محیطی اصلاح کرده‌اند.(گرنت،2005، ص 97)
بازاریابی سبز که آن را بازاریابی پایدار نیز نامیده‌اند یک روند جالب
است که امروزه در کشورهای در حال توسعه خرده فروشان نیز آن را شروع
کرده‌اند. کاتب و هلسن بیان می‌کنند که بازاریابی سبز برنامه‌های دولت را
تقویت میکند (کاتب و هلسن[3]، 2004). «باوی» و
«سیل» بر این باورند که ارزشهای اجتماعی همانند دیگر عناصر محیط بازاریابی
طی زمان تغییر می‌کنند. پس به منظور حصول اطمینان از موفقیت، بازاریابان و
محصولاتشان باید همراه و هماهنگ با جامعه تغییر یابند.
در سال 1989 در مطالعه‌ای که در آمریکا انجام گرفته است نتایج حاکی از
آن است که 49درصد پاسخ دهندگان به خاطر مسائل محیطی خریدشان را تغییر
داده‌اند (باوی و سیل[4]، 1992،ص35). همچنین مطالعات
اداره آمار استرالیا روی 16 هزار نفر نشان می‌دهد که 75درصد از افراد نسبت
به مسائل محیطی دلواپسند (باکر، 1996،ص88). مسئله حفظ محیط زیست باعث شده
است که مصرف کنندگان درباره محصولاتی که می‌خرند بازاندیشی کنند. امروزه
بسیاری از مصرف کنندگان این آمادگی را دارند که برای حمایت واقعی از محیط
زیست برای محصولاتی که استانداردهای محیطی را رعایت می‌کنند مبلغ بیشتری
پرداخت کنند (کاتلر و آرمسترانگ، 1999،ص103) .
آمار و ارقام و مطالب فوق حاکی از آن است که مسائل محیطی و حفظ محیط
زیست یکی از مهمترین معیارهایی است که مصرف کنندگان هنگام خرید کالا و یا
خدمات آن را مدنظر قرار می‌دهند. در نتیجه این مسائل باعث شده است که مسائل
محیطی وارد مفاهیم بازاریابی گردند و رویکردی به نام بازاریابی سبز
پدیدار شود. به خاطر اینکه بازاریابی سبز زیر مجموعه‌ای از مسئولیت اجتماعی
است، ابتدا مسائلی در ارتباط با مسئولیت اجتماعی بیان می شود و سپس مفهوم
بازاریابی سبز و مسائل مربوط به آن مورد بحث و بررسی قرار می گیرد.
2-2- مسئولیت اجتماعی
زمانی تصور بر این بود که سازمانها و تولید کنندگان صرفاً در مقابل
سهامداران و کارکنان مسئولند و یا اینکه می‌بایست بهترین محصول مصرفی را با
قیمت پایین‌تر و کیفیت بالاتر به دست مشتری برسانند غافل از اینکه محصول
چه آثار و عواقب ثانوی داشته باشد. رقابت شدید، افزایش جمعیت و کمیابی
منابع، آلودگی محیط باعث به وجود آمدن رویکرد های نوین به سازمان و مدیریت
شد که تعهد و مسئولیت اجتماعی نیز نتیجة آن تحولات بود. در واقع شاید بتوان
گفت که مطرح شدن این مسئولیت پاسخی بود به نیازها و چالشهای محیطی.
گراهام و کترا معتقدند حمایت از محیط خارجی اختیاری نبوده بلکه یک بخش
مهم از فرایند کسب و کار به حساب می‌آید(گراهام و کترا، 2002،ص67). مسئولیت
اجتماعی، شرکت به طور همه جانبه به مشتری نگریسته و حتی مشکلات زیست محیطی
یا رفاه بلند مدت او را نیز در نظر می‌گیرد.
استوارت و سالمون، مسئولیت اجتماعی را چنین تعریف می‌کنند : شیوه‌ای از
مدیریت که طبق آن سازمانها فعالیتهایی را انجام می‌دهند که اثر مثبتی بر
جامعه و ترفیع کالاهای عمومی داشته باشد (استوارت و سالمون[5]، 1997،ص 78(.
در واقع نگرش استوارت و سالمون بر این مبنا بود که خواهان حذف آثار منفی
سازمان بر جامعه هستند و سعی بر آن داشتند بتوانند تغییر نگرش و رفتار
مصرف کنندگان را در پی داشته باشند. برخی صاحبنظران پا را فراتر گذاشته و
سازمانها را متعهد به ارتقای رفاه جامعه دانسته‌اند سرتو و گریف، از این
دسته‌اند. کنت هاتن و ماری هاتن معتقدند بی‌توجهی بنگاه به ذینفعهای خارجی
سبب بروز مشکلاتی برای مصرف کننده کالای آن بنگاه میشود(امینی، 1379)
در ضمن اصول اخلاقی در کسب و کار نیز حکم میکند که شرکتها مطلع باشند
که فعالیتهایشان چگونه منافع دیگران را تحت تاثیر قرار می‌دهد (زیگموند و
دامیکو[6]، 2001،ص96). اینکه مسئولیت اجتماعی صرفاً
مسایل محیطی را در بر می‌گیرد ساده انگاری است چرا که این تعهد تاثیر
بسزایی روی آمیخته‌های بازاریابی داشته و موجب جرح و تعدیل آنها میشود.
باوی و سیل ابزارهای لازم قابل استفاده در مسئولیت اجتماعی را بسته‌بندی،
تبلیغات، فروش شخصی و خدمات می‌داند که بازاریاب باید با توجه به عامل
بالقوه سود و رفاه جامعه آمیخته را تعیین کند (باوی و سیل ،1992،ص46).
مسئولیت اجتماعی روشی است که شرکتها در برابر خواسته‌های مشتریان
محصولات مناسبی عرضه کرده و حتی قیمتها را طوری تعیین کنند که هم از نظر
خریدار ارزشمند بوده و هم تولید کننده سود معقولی ببرد. مسئولیت اجتماعی
فراتر از نگرش مثبت به محیط زیست است چرا که تمامی جوانب مصرف محصول توسط
مشتریان را در نظر می‌گیرد. در این رویکرد نه تنها محیط و اکو سیستم بلکه
سلامت روانی و جسمانی مصرف کننده و حتی معضلاتی مثل رشد جمعیت را در نظر
می‌گیرد. مسئولیت اجتماعی بازاریابی جهت دهی صحیح به سلیقه مصرفی جامعه
است که این خود دورنمایی بلند مدت را می‌طلبد.
در مسئولیت اجتماعی به چهار دسته عوامل اصلی پرداخته میشود که عبارتند از:
نهضت مصرف کننده، روابط جامعه، بازاریابی سبز و تنوع (پراید و فیرل،
1995،ص86).در این نوشتار سعی بر این است که بازاریابی سبز به عنوان یکی از
ابعاد مسئولیت اجتماعی مورد بحث قرار گیرد.
به نظر میرسد تمامی مصرف
کنندگان چه فردی و چه صنعتی در مورد محیط زیست آگاهتر و علاقمندتر شده‌اند.
در مطالعه‌ای که در سال 1992 در 16 کشور توسط «اتمن» انجام گرفت بیش از
50درصد مصرف کنندگان در هر کشور بیان کردند که نسبت به محیط زیست علاقه مند
و دلواپس شده‌اند. همچنین در مطالعه‌ای که در سال 1994 در استرالیا انجام
شد، نتایج نشان داد که 84درصد افراد معتقد بودند که در برابر محیط مسئولند.
این افراد بیان کردند که رفتارشان را که شامل رفتار خرید است به خاطر
مسائل محیطی اصلاح کرده‌اند (پلونسکی،2001،ص156).
3-2- مفهوم و تعاریف بازاریابی و بازاریابی سبز
تعاریف متعدد بسیاری از بازاریابی موجود می‌باشند اما همه‌ی آنها مشتری
را مورد توجه قرار می‌دهند: «بازاریابی انتقال رضایت مصرف‌کننده به عنوان
سود می‌باشد»؛ «بازاریابی، کل کسب و کار مشاهده شده از نتیجه نهایی آن
می‌باشد که از دیدگاه مشتری می‌باشد». با این حال مفهوم بازاریابی حول
سال‌ها تغییر کرده است و ارجاع کلی اندکی به چشم‌اندازهای محیطی، اجتماعی و
اخلاقی در تعاریف قدیمی وجود دارد.
«روشهای قدیمی» بر مفاهیم مصرف انبوه و بخش‌بخش‌سازی شرکت به عنوان
فروش‌های انبوه، بازاریابی انبوه، محصولات استاندارد تمرکز می‌کنند.
روشهای جدید تا حدی مفهوم جهانی‌سازی را اتخاذ می‌کنند و چشم‌انداز عمومی و
سفارشی کمتری نشان می‌دهند و بر مفاهیمی نظیر رضایت مصرف‌کنندگان، بخش‌های
بازاریابی انتخاب شده، محصولات یا خدمات سفارشی تمرکز می‌کنند. هیچ
نشانه‌ای از بررسی‌های سبز در تمام این تعاریف وجود ندارد. تنها در شرح
بازاریابی سبز است که ما می‌توانیم برخی چشم‌اندازهای سبز را بیابیم.
مفهوم بازاریابی سبز ریشه در مفهوم خود بازاریابی قدیمی دارد. برطبق
نظرپارکاش، رابطه میان رشته بازاریابی، فرایند سیاست عمومی و محیط طبیعی
مهم است. این رابطه به وسیله معیارهای زیادی شرح داده میشود: بازاریابی
زیست‌محیطی، بازاریابی اکولوژیکی، بازاریابی سبز، بازاریابی پایدار و
بازاریابی تازه‌وارد.
تعریف چارتر و پالانسکی از «بازاریابی تازه‌کار یا تازه وارد»،
بازاریابی یا ارتقاء یک محصول بر مبنای کارایی زیست‌محیطی آن یا بهبود
وابسته به آن می‌باشد.
«بازاریابی پایدار» توسط فولر به عنوان «فرایند برنامه‌ریزی، اجراسازی و
کنترل توسعه، قیمت‌گذاری، ارتقاء و توزیع محصولات به شیوه‌ای که سه معیار
زیر را برآورده سازد» تعریف کرده است:
1) نیازهای مشتری برآورده می‌شوند 2) اهداف سازمانی بدست می‌آیند و 3) فرایند با اکوسیستم‌ها سازگار می‌باشد.
پولونسکی اشاره کرد که متاسفانه اکثریت افراد بر این باورند که
بازاریابی سبز صرفاً به ارتقاء یا تبلیغات محصولات با مشخصات زیست‌محیطی
اشاره میکند. شکست برخی استراتژی‌های بازاریابی مکرراً رخ می‌دهد زیرا که
شرکتها از محیط‌زیست به عنوان بعد ارتقائی دیگری بدون تلاش برای تحلیل یا
اصلاح خود اثر متضمن و اثر محیطی آن استفاده کرده‌اند. پولونسکی نیز ادعا
میکند که بازاریابی سبز گستره وسیعی از فعالیت‌ها شامل اصلاح محصول،
تغییرات تولید، تغییرات بسته‌بندی و همچنین اصلاح تبلیغات را ترکیب میکند.
با این حال تعریف بازاریابی سبز یک وظیفه ساده نیست. اولین کتاب در مورد
بازاریابی به نام «بازاریابی اکولوژیکی» توسط هنیون و کینر در سال 1976
منتشر شده بود. از آن زمان یک سری کتاب‌های دیگر در مورد این موضوع منتشر
شده است.
بازاریابی اکولوژیکی اولین بار توسط هنیون و کینر[7]
در سال 1976 به عنوان «مطالعه‌ی جنبه‌های مثبت و منفی فعالیتهای
بازاریابی در مورد آلودگی، خالی‌سازی انرژی و خالی‌سازی منابع غیرانرژی»
تعریف شده بود. پولونسکی سه جزء کلیدی از این تعریف را حفظ میکند. او بیان
میکند که بازاریابی سبز زیرمجموعه‌ای از فعالیت بازاریابی کلی است که
فعالیتهای مثبت و منفی را آزمایش میکند و گستره محدودی از فعالیتهای
محیطی را نیز بررسی میکند. تعریف پولونسکی نقطه شروع مفیدی می‌باشد اما
امروزه هیچ تعریف یا ترمینولوژیکی به طور جهانی پذیرفته نشده است. پولونسکی
بازاریابی سبز را به صورت زیر تعریف میکند: تمام فعالیتهای طراحی شده
برای تولید و تسهیل هر تغییر موردنیاز برای برآورده‌سازی نیازها و
خواسته‌های انسانی به گونه‌ای که رضایت این نیازها و خواسته‌ها با کمترین
اثر مهلک بر محیط طبیعی رخ دهد.
[1] Kotler and Armesterang
[2] Etman
[3] Kotab and Helsen
[4] Bovee and Thill
[5] Solomon and Stuart
[6] Zikmund and Damico
[7] Hennion and Kinnear
